• Shamatha meditatie •
Lezing
Aandachttraining fasen 8-9 WEERGEVEN
8. Eenpuntige aandacht, langer durende concentratie, nog een klein beetje moeite, verstilling.
9. Mentale balans, concentratie moeiteloos aanwezig, ‘perfect’.
10. Shamatha: in rust verblijven.
Meer subtiele beoefening: gewaar zijn van gewaar zijn: Shamatha zonder object.
- Aandacht ontdekt de geestesruimte en verblijft in het gewaar zijn zelf (discovering).
- Helderheid, enthousiasme en vertrouwdheid.
- De ervaring is er een van verstilling en ‘perfectie’, uren vol te houden, moeiteloos.
- Fase 8: de conceptuele discursieve geest is kalm als een oceaan zonder golven.
- Fase 9: de conceptuele discursieve geest is stil als de berg Meru – de berg staat voor het middelpunt van het universum, koning van de bergen.
- Van fase 9 naar 10: zowel lichaam als geest zijn soepel, dienstbaar, volledig in balans, zenuwstelsels goed afgestemd.
- Toegangsconcentratie tot het binnengaan van de eerste jhāna, gaat met verrukking gepaard.
Over de stilte van aanwezig zijn WEERGEVEN
We zagen bij les 2 dat het belangrijk is om te mediteren met een houding van open gewaar zijn. Dit vergt oefening, omdat we maar al te vaak ons best doen om toch iets te bereiken of om te reageren op wat we tegenkomen met voorkeur of afkeer. De kunst is om passief ontspannen aanwezig te zijn in plaats van actief of reactief.
In de Bön traditie wordt als zhiné oefening het leren aanwezig zijn aangemoedigd door regelmatig, zowel formeel als informeel, innerlijk te luisteren naar:
- Verstilling en rust van het lichaam,
- Stilte van spraak en
- Ruimtelijkheid van de geest.
De lichamelijke rust, de stilte van spraak en de ruimtelijkheid van geest vormen dan de objecten van aandacht. Je bent er gewaar van, verbind je ermee en rust in de verbinding. Als je de verbinding verliest, dan doe je het opnieuw: aanwezig zijn, opnieuw verbinden met de stilte en rusten in de verbinding.
Gunstige condities in het dagelijks leven WEERGEVEN
In retraite
De beoefening van Shamatha kan diepgaand plaatsvinden, wanneer prikkels en stimuli in de externe omgeving beperkt worden en er weinig afleiding van buitenaf hoeft plaats te vinden. De ideale manier is dan ook om in retraite te gaan en de geest te trainen zonder enige andere verplichting te hebben.
Maar als er geen mogelijkheid is om in retraite te gaan, of je komt weer terug van een retraite, dan kan het gewone dagelijkse leven zo ingericht worden dat er ook dan toch een vruchtbare bodem ontstaat voor Shamatha beoefening.
Ook in het dagelijks leven gaat het om een geleidelijke weg, een geleidelijke training, waarin je leert om steeds meer opmerkzaam te zijn van die condities en houdingskwaliteiten die aandacht helpen ontwikkelen en de beweeglijke geest te kalmeren, zodat er meer fysieke en mentale balans ontstaat.
Op ontdekkingsreis
Meditatieleraar Alan Wallace moedigt aan om dat wat je tegenkomt in het dagelijks leven als avontuur te zien: raak geïnteresseerd in wat je tegenkomt en onderzoek het. Als je in een situatie bent beland waarin je verstrikt bent geraakt, gebruik het dan voor onderzoek en train de geest. Dat kan bij uitstek tijdens een retraite maar prima ook in het dagelijks leven, waarbij we dagelijks hindernissen tegenkomen die lichaam en geest doen bewegen.
De volgende condities zijn gunstig voor Shamatha beoefening in het dagelijks leven:
- Zorg voor een prettige en veilige leefomgeving.
- Heb weinig verlangen naar dingen die je niet hebt.
- Wees tevreden met wat je wel hebt.
- Minder je bezigheden, zodat de geest niet telkens wordt heen en weer geslingerd.
- Hanteer compulsief denken, breng een halt toe aan ongezonde gedachtepatronen.
- Zorg voor ethische discipline zowel naar jezelf als naar anderen en naar het milieu. *
*Ethische discipline wordt gevormd door de tien voorschriften: onthoud je van doden, seksueel wangedrag, stelen, liegen, kwaadsprekerij, zinloos geklets, kwaadwilligheid, hebzucht en onjuiste zienswijzen en volg deze voorschriften op.
Bronnen:
Alan Wallace, The Attention Revolution, unlocking the power of the focused mind, Wisdom: 2006
Alan Wallace, Liefdevolle aandacht, Kunchab Publicaties: 2000 (oorspronkelijke titel: Boundless Heart:1999)
Meditatie
Toelichting en reflectie bij de meditatie gewaar zijn van gewaar zijn WEERGEVEN
In deze meditatie richten we de aandacht naar het gewaar zijn zelf – weg van mentale verschijnselen – en we rusten hierin, terwijl we helder en wakker aanwezig zijn. Het is een subtieler aandachtsveld. Het gewaar zijn zelf is stil als de ruimte. Het vindt rust in zichzelf. Deze oefening wordt ook wel Shamatha zonder object genoemd.
Introspectie pas je nog steeds zo nu en dan toe, zodra de aandacht is afgeleid doordat je bijvoorbeeld bent meegevoerd met de inhoud van mentale verschijnselen of als er sufheid is of andere zintuigelijke indrukken waar de aandacht naar toegetrokken wordt. Dan oefen je eerst weer met de basis van de adem, natuurlijk, ontspannen, stabiel en helder en verlegt dan weer de aandacht naar het gewaar zijn zelf.
Reflectievragen om je ervaring te verkennen:
- Hoe ging het verleggen van de aandacht naar het gewaar zijn zelf? Wat merkte je?
- Wat ben je aan het ontdekken?
- Was er nog afleiding? Welke?
- Kon je iets proeven van de stilte van het gewaar zijn zelf?
Sānaññaphala Sutta
Sānaññaphala Sutta WEERGEVEN
“Aldus weggetrokken, leeft hij beheerst door de beheersing die voortkomt uit introspectie, hij wijdt zich aan het beoefenen van goed gedrag, gevaar ziend in de kleinste overtredingen; hij neemt de zedelijke regels op zich en oefent zich erin; hij wijdt zich aan het heilzaam handelen in woord en daad; hij voorziet op zuivere wijze in zijn levensonderhoud; hij is volmaakt in zedelijk gedrag, bewaakt de poorten van de zinnen, is toegerust met aandacht en oplettendheid en vol tevredenheid.”
En over dit laatste, tevredenheid, zei de Boeddha aan de koning:
“En hoe majesteit, is een monnik vol tevredenheid? Wat dit betreft, majesteit: een monnik is tevreden met een mantel om zijn lichaam te beschermen en voedsel in de bedelnap om zijn maag te vullen: waar hij ook heen gaat, neemt hij alleen die dingen met zich mee. Net zoals een gevleugelde vogel, waar deze ook heen vliegt, alleen zijn vleugels bij zich draagt, evenzo, majesteit, is een monnik tevreden met een mantel om zijn lichaam te beschermen en voedsel in de bedelnap om zijn maag te vullen. Waarheen hij ook gaat, neemt hij alleen die dingen met zich mee. Zo, majesteit, is een monnik vol tevredenheid.”
Bron:
Digha-Nikaya, De verzameling van lange leerredes, Janssen en de Breet, Sānaññaphala Sutta, De leerrede over de vrucht van het asceetschap, blz. 102 en 103.
Shamatha illustratie 9 fasen
Thuisbeoefening
Thuisbeoefening formeel, informeel en ter contemplatie: WEERGEVEN
Formeel thuisbeoefening
Dagelijks de 15 minuten meditatie – gewaar zijn van gewaar zijn.
Informeel thuisbeoefening
Oefen regelmatig met de stilte van aanwezig zijn in verbinding met lichaam, spraak en geest. Proef je iets van rust in de verstilling en in de ruimtelijkheid?
Ter contemplatie
Als je naar de illustratie van de 9 fasen kijkt, waar loop je op de weg?
Hoe ga je verder?
Misschien wandel je ook wel eens terug op de weg?
Hoe is het gesteld met lichamelijk en mentaal evenwicht in het dagelijks leven?
Reageren
Notificaties activeren
0 Reacties
meest recent
oudste
meest gestemd
Inline Feedback
Bekijk alle reacties
